Abbyrlhit Greagagh

Ass testwiki.
Aavriwnys veih 12:48, 6 Jerrey Geuree 2024 ec imported>Mrmw
(anch) ← Aavriwnys ny shinney | Aavriwnys s’noa (anch) | Aavriwnys ny saa→ (anch)
Jump to navigation Jump to search

Clowan:Fogrey cowraghyn er lheh Clowan:Kishtey fys corys screeu Clowan:Abbyrlhit Greagagh

Ta'n abbyrlhit Greagagh (Greagish: Ελληνικό αλφάβητο) ny phossan dy chiare lettyryn as feed ta ymmydit ry hoi screeu sheese y Ghreagish veih'n 9-oo ny yn 8-oo eash RC. T'eh ny chied abbyrlhit as ny abbyrlhit shinney er-yn-oyr dy vel eh cowraghey magh dagh breeockle as dagh corockle lesh cowrey er lheh.[1] Va ny lettyryn er nyn ymmyd myr earrooyn Greagagh, as y cliaghtey shen goaill toshiaght 'sy 2-h eash RC.

Daase yn abbyrhit Greagagh ass yn abbyrlhit Feaneeckagh, agh cha nel mooinjerys echey rish Linnagh B ny yn çhillabaght Chypragh, coryssyn screeuee leah da'n Ghreagish. Daase ram abbyrlhityn elley ta ymmydit 'syn Oarpey as 'sy Niar Meanagh ass, goaill stiagh yn abbyrlhit Ladjynagh.[1] Ayns bishaghey lesh yn ymmyd echey jiu son screeu sheese y Ghreagish, ta ny lettyryn ayn ymmydit myr cowraghyn 'sy vaddaght as 'syn oaylleeaght, myr enmyn da breneenyn 'syn 'ishag, as myr enmyn rollageagh, as myr enmyn co-vraaraghyssyn as co-hayraghyssyn, as son cooishyn ennagh elley.

Preeu-lettyryn

Lettyr Lettyr
Feaneeckagh
co-reggyrtagh
Ennym Aalettraghey1 Fockley magh Towse
earrooagh
Gaelg Shenn-
Ghreagish
Greagish
Vean-eashagh
(yl-heeanagh)
Greagish
Noa-emshiragh
Shenn-
Ghreagish
Greagish
Noa-emshiragh
Shenn-
Ghreagish
Chlassicagh
Greagish
Noa-emshiragh
Α α Aleph Aleph Alpha Clowan:Yl-heeanagh άλφα a Clowan:IPA Clowan:IPA 1
Β β Beth Beth Beta Clowan:Yl-heeanagh βήτα b v Clowan:IPA Clowan:IPA 2
Γ γ Gimel Gimel Gamma Clowan:Yl-heeanagh γάμμα
γάμα
g gh, g, j Clowan:IPA Clowan:IPA 3
Δ δ Daleth Daleth Delta Clowan:Yl-heeanagh δέλτα d d, dh, th Clowan:IPA Clowan:IPA 4
Ε ε He He Epsilon Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh έψιλον e Clowan:IPA 5
Ζ ζ Zayin Zayin Zeta Clowan:Yl-heeanagh ζήτα z Clowan:IPA
ny (Clowan:IPA)
Clowan:IPA ny s'anmey
Clowan:IPA 7
Η η Heth Heth Eta Clowan:Yl-heeanagh ήτα e, ē i Clowan:IPA Clowan:IPA 8
Θ θ Teth Teth Theta Clowan:Yl-heeanagh θήτα th Clowan:IPA Clowan:IPA 9
Ι ι Yodh Yodh Iota Clowan:Yl-heeanagh ιώτα
γιώτα
i Clowan:IPA Clowan:IPA 10
Κ κ Kaph Kaph Kappa Clowan:Yl-heeanagh κάππα
κάπα
k Clowan:IPA Clowan:IPA 20
Λ λ Lamedh Lamedh Lambda Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh λάμδα
λάμβδα
l Clowan:IPA 30
Μ μ Mem Mem Mu Clowan:Yl-heeanagh μι
μυ
m Clowan:IPA 40
Ν ν Nun Nun Nu Clowan:Yl-heeanagh νι
νυ
n Clowan:IPA 50
Ξ ξ Samekh Samekh Xi Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh ξι x x, ks Clowan:IPA 60
Ο ο Ayin 'Ayin Omicron Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh όμικρον o Clowan:IPA 70
Π π Pe Pe Pi Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh πι p Clowan:IPA 80
Ρ ρ Res Resh Rho Clowan:Yl-heeanagh ρω r (Clowan:Yl-heeanagh: rh) r Clowan:IPA, Clowan:IPA Clowan:IPA 100
Σ σ ς Shin Shin Sigma Clowan:Yl-heeanagh σίγμα s Clowan:IPA 200
Τ τ Taw Taw Tau Clowan:Yl-heeanagh ταυ t Clowan:IPA 300
Υ υ Waw Waw Upsilon Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh ύψιλον u, y y, v, f Clowan:IPA Clowan:IPA 400
Φ φ arganeys mychione y vun
(jeeagh er y teks)
Phi Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh φι ph f Clowan:IPA Clowan:IPA 500
Χ χ Chi Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh χι ch ch, kh Clowan:IPA Clowan:IPA 600
Ψ ψ Psi Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh ψι ps Clowan:IPA 700
Ω ω Ayin 'Ayin Omega Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh ωμέγα o, ō o Clowan:IPA Clowan:IPA 800

Lettyryn ceaghlee

Ta lettyryn ennagh ayn as cummaghyn ceaghlee ry-akin oc, as ny cummaghyn shen goaill eiraghey veih myn-lauescreeuee mean-eashagh. Choud's ta'n ymmyd jeu jeant ayns clougraafeeaght chadjin ny Greagish myr aghtyn clou, ta fir jeu er ny gheddyn ynchoadagheeyn er lheh ayns Unicode.

  • Ta'n cowrey Clowan:Unicode ("beta cass-lhoobagh") ny chummey ceaghlee cass-lhoobagh jeh'n lettyr beta (β). 'Sy tradishoon Frangagh jeh clougraafeeaght ny Shenn-Ghreagish, ta β ymmydit ec toshiaght focklyn as ta Clowan:Unicode ymmydit çheusthie jeh focklyn.
  • Ta'n lettyr epsilon as daa chummey ceaghlee ry-akin dy corrym - ϵ ('epsilon' corranagh, cosoylagh rish lieh-chiarkylagh lesh linney) ny ε (cosoylagh rish earroo 3 contraartagh). Ta'n cowrey Clowan:Unicode (U+03F5) enmyssit myr cummey corranagh er lheh, as eh ymmydit myr cowrey çhaghnoil.
  • Ta'n cowrey Clowan:Unicode ("theta laue-screeuee") ny chummey roie jeh theta (θ), as t'eh ry-akin dy mennick ayns lauescreeuee, as er ymmyd lesh keeall er lheh myr cowrey çhaghnoil.
  • Ta'n cowrey Clowan:Unicode ("cowrey kappa") ny chummey roie jeh kappa (κ), as eh er ymmyd myr cowrey çhaghnoil.
  • Ta'n cowrey Clowan:Unicode ("pi ceaghlee") ny chummey laue-screeuee shenndeeagh jeh pi (π), as t'eh ymmydit myr cowrey çhaghnoil.
  • Ta'n lettyr rho (ρ) lesh cummaghyn aghtagh anchasley ry-akin, lesh y famman echey goll jeeragh sheese ny lesh cassag da'n jesh. Ta'n cowrey Clowan:Unicode (U+03F1) enmyssit da'n chummey cass-loobagh erlheh, as t'eh ymmydit myr cowrey çhaghnoil.
  • Ta'n lettyr sigma, 'sy chlougraafeeaght chadjin, ry-akin as daa chummey ceaghlee echey: ta ς ymmydit ec jerrey focklyn ynrican, as ta σ ymmydit aynd dagh boayl elley. Ta'n cummey Clowan:Unicode ("sigma corranagh", cosoylagh rish y c Ladjynagh) ny cheaghlagh aghtagh mean-eashagh as foddee dy vel ymmyd jeant jeh lesh ny gyn yn anchaslys jerrinagh.
  • Ta'n preeu-lettyr upsilon (Υ) ry-akin lesh ceaghlee aghtagh anchasley echey, lesh ny strugeyn heose goll seose dy jeeragh myr ta ry-akin 'sy Y Ladjynagh, ny lesh cassagyn beggey echey. Ta'n cowrey Clowan:Unicode (U+03D2) enmyssit da'n chummey cass-loobagh er lheh, as t'eh ymmydit myr cowrey çhaghnoil.
  • Ta'n lettyr phi taghyrt lesh daa cheaghlee aghtagh dy mennick - lesh y chummey ϕ (kiarkyl lesh linney pontreilagh goll ny hrooid) echey ny myr φ (cummey cass-loobagh ta foshlit ec y vaare). Ta'n cowrey Clowan:Unicode (U+03D5) enmyssit da'n chummey doont er lheh as t'eh ymmydit myr cowrey çhaghnoil.

Yn abbyrlhit Greagagh sheeynt

Lettyryn bun-earrooagh 'syn Abbyrlhit Greagagh

Lettyr Lettyr
Feaneeckagh
co-reggyrtagh
Ennym Aalettraghey1 Fockley magh Towse earrooagh
Gaelg Shenn-Ghreagish Greagish
Noa-emshiragh
Waw Waw Stigma Clowan:Yl-heeanagh st Clowan:IPA 6
() Qoph Qoph Qoppa Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh k Clowan:IPA 90
() Tsade Tsade Sampi Clowan:Yl-heeanagh ss Clowan:IPA, Clowan:IPA, Clowan:IPA 900

Lettyryn ass ymmyd

Lettyr Lettyr
Feaneeckagh
co-reggyrtagh
Ennym Aalettraghey1 Fockley magh Towse earrooagh
Gaelg Shenn-Ghreagish Greagish
Noa-emshiragh
() Waw Waw Fau Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh w Clowan:IPA 6
Heth Heth Heta Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh h Clowan:IPA
Tsade Tsade (ynnyd)
Shin Shin (ennym)
San Clowan:Yl-heeanagh Clowan:Yl-heeanagh s Clowan:IPA
Tsade Tsade (ynnyd)
Shin Shin (ennym)
Sho š Clowan:IPA

Scarreydee

Clowan:Ardart

'Sy chair-screeu yl-heeanagh tradishoonagh ta ymmydit dy tradishoonagh da'n Çhenn-Ghreagish, foddee breeocklyn ymmyrkey scarreydee, ta shen dy ghra slattagyn as ennalyn. T'ad ny slattagyn ayn na'n clattag virragh (Clowan:Foawragh), y clattag hrome (Clowan:Foawragh), as y clattag lhoobagh (Clowan:Foawragh). 'Sy Çhenn Ghreagish, ren ny slattagyn shen soilshaghey cummaghyn anchasley jeh'n clattag ardjey. Ec jerrey yn eash Raueagh, va'n clattag ardjey er ny aase gys slattag stroos, as 'sy Ghreagish ny s'anmey ren dagh fer jeh ny slattagyn shen soilshaghey magh breeocklyn stroosit. T'ad ny h-ennalyn ayn na'n ennal gharroo (Clowan:Foawragh), as eh cowraghey sheean Clowan:IPA ec toshiaght fockle, as yn ennal ghleayshagh (Clowan:Foawragh), as eh cowraghey aasaaraght y çheean Clowan:IPA ec toshiaght fockle. Ta'n lettyr rho (ρ), ga nagh vel eh ny ny vreeockle, gymmyrkey ennal gharroo dy kinjagh traa t'eh ec toshiaght fockle. She scarreydagh elley ta ymmydit 'sy Ghreagish na'n cowrey scarree (Clowan:Foawragh), as eh soilshaghey magh hiatys.

'Sy vlein 1982, va'n shenn chorys screeuee, er enney myr y cowrey yl-heeanagh, jeant aashagh dy ve ny chorys unsheeanagh, as staydys oikoil 'sy Ghreag ec y corys shen nish. Cha nel ayn nish agh un clattag, y tonos, as va ny h-ennalyn scrysst.

Ymmyd yn abbyrlhit Greagagh ry hoi çhengaghyn elley

She'n preeu-ymmyd jeh'n abbyrlhit Greagagh na dy screeu sheese y Ghreagish. Ansherbee, dy keayrtyn as ayns buill ennagh, va ymmyd jeant jeh son dy screeu sheese çhengaghyn elley.[2]

Sampleyryn leah

Lesh lettyryn elley

Ta shiartanse dy abbyrlhityn ennagh screeuit lesh yn abbyrlhit Greagagh lesh cooney lettyryn bishee elley:

  • Ta'n abbyrlhit Bactriagh cur y lettyr Sho stiagh 'syn earroo as va'n abbyrlhit shen ymmydit son dy screeu sheese y Vactrish fo reill yn Impiraght Kushan (65-250 BNJ).[3]
  • Ta'n abbyrlhit Coptagh cur hoght lettyryn veih'n Demotagh rish. T'eh foast ymmydit jiu, 'syn Egypt son y chooid smoo, son dy screeu sheese y Choptish. Ta ny lettyryn freayll cummey unshagh dy cadjin ta anchasley veih ny cummaghyn ta ymmydit 'sy Ghreag jiu (jean cosoylaght rish cummaghyn jeh'n abbyrlhit Ladjynagh ta ymmydit 'sy script Gaelgagh).
  • Ta'n Çhenn Nubish ass Makuria (y Toodaan noa-emshiragh) cur tree lettyryn Coptagh rish, daa lettyr veih'n script Meroitagh, as un daalettyr jeh daa ghamma Greagagh ta ymmydit son dy screeu sheese y sheean ng.

Ayns ny h-eashyn ny s'noa

Abbyrlhityn ta çheet magh ass

Daase abbyrlhityn eigsoylagh magh ass yn abbyrlhit Greagagh:[1]

T'eh coontit, foddee, myr shennayr yn abbyrlhit Armeanagh, as va cleayney echey ayns lhiasaghey yn abbyrlhit Shorshagh.

Imraaghyn

Clowan:Rolleyimraaghyn

Kianglaghyn çheumooie

  1. 1.0 1.1 1.2 Clowan:Cite book
  2. Jeeagh er S. Macrakis, 1996 son y chlaare lioaragh
  3. New Findings in Ancient Afghanistan — the Bactrian documents discovered from the Northern Hindu-Kush, leaght liorish yn Olloo Nicholas Sims-Williams (Ollooscoil Lunnin - Hirayama Prize)
  4. "Dva balgarski rakopisa s gracko pismo", Balgarski starini 6, 1920; André Mazon and André Vaillant, L'Evangelaire de Kulakia, un parler slave de Bas-Vardar, Bibliothèque d'études balkaniques 6, 1938; Jürgen Kristophson, "Das Lexicon Tetraglosson des Daniil Moschopolitis", Zeitschrift für Balkanologie 9:11; Max Demeter Peyfuss, Die Druckerei von Moschopolis, 1731-1769: Buchdruck und Heiligenverehrung in Erzbistum Achrida, Wiener Archiv für Geschichte des Slawentums und Osteuropas 13, 1989.